Last updated on 19 / 10 / 2024
Dengê Amerîka (VOA) mezintirîn dezgeha nûçevanî ya multîmedya ya Amerîkî ye ku bi 45 zimanan weşanê dike û xwe digehîne herêmên bi azadîya sînorkirî yan bê azadîya ragihandinê.
VOA di sala 1942’an de hate damêzirandin û budceya wê bi tevahî bi diravên bacên Amerîkîyan tê. VOA beşeke girêng ya Ajansa Medya Gerdûnî ya Amerîka (U.S. Agency for Global Media) ye.
Erka VOA û azadîya wê ya edîtoryalî bi hin qanûnan tê garantî kirin ku ew jî rojnbamevanên VOA ji bandor, givaştin û tolhildana ji karbidestên hikûmetê û sîyasetvanan diparêze.
Di 1976’an de, Serok Gerald R. Ford VOA Charter anku îmza Rêziknameya Dengê Amerîka kir ku wiha dibêje:
1. VOA wê wek jêderekî pêgir ya pêbawer û biryarder ya nûçeyan. VOA wê rast, bêalî û hembêzkar be.
2. VOA dê berpirsîya tevahîya Amerîka bike, ne beşeke ji civata Amerîkî û loma jî ewê bi awayekî berfireh û balanskirî nêrîn û sazîyên girîng yên Amerîkî bîne pêş çavan.
3. VOA dê bi zelalî pû bi karîgerî polîtîkayên Amerîkî pêşkêş bike û herwiha dê cîh bide gotûbêjên berpirsane û têbînîyên derbarê wan polîtîkayan.
Kongresa Amerîkî di sala 1994’an de Qanûna Weşangerîya Navnetewî ya Amerîka (U.S. International Broadcasting Act) derbaz kir ku li gor wê zagonê divê karên rojnamevanên VOA xwebawer, rastbêj, bêalî, hembêzkar, balanskirî be û rengûrengbûna çandî û civakî ya Amerîkî derxîne pêş.
Di sala 2016’an de Kongresê careke din di Qanûna Destûrdana Berevanîya Netewî (National Defense Authorization Act) pejirand ku divê berhevkirina nûçeyan û karê ragihandinê bi berdewamî azad û bêalî be.
Rojnamevanên VOA her roj ji xwe re dikin armanc ku bi karên xwe nirxên medyaya azad ji cîhanê re nîşan bidin.
دەنگی ئەمەریکا VOA گەورەترین دەزگای ڕاگەیاندنی نێودەوڵەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکایە کە بە زیاتر لە 45 زمان بابەتەکانی بڵاودەکاتەوە بە تایبەتی بۆ ئەو خەڵکەی لە ناوچەکانیان ئازادی ڕۆژنامەگەری سنووردارە یان هەر نیـیە. دەنگی ئەمەریکا لە ساڵی 1942 وەوە دامەزراوە و وابەستەیە بە ڕووماڵکردنی هەواڵەکان بە شێوەیەکی دوروست و بێ لایەنانە و گشتگیر کە تێڕوانین و بۆچوونی هەموو لایەنەکانی تێدابێت، ئەمەش تاوەکو ڕاستیـیەکان بۆ خەڵکی بگەیەنێت. دەنگی ئەمەریکا تەنیا لە لایەن باجدەرانی ئەمەریکایـیەوە پارەی بۆ دابیندەکرێت وەک بەشێک لە ئاژانسی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا بۆ میدیای جیهانی.
ئەرکی دەنگی ئەمەریکا و سەربەخۆیی لە ئامادەکردنی هەواڵ و بابەتەکانی بەپـێی ئەو یاسایانە پارێزراون کە ڕۆژنامەوانانی دەنگی ئەمەریکا لە کاریگەری و فشاری کاربەدەستانی حکومی و سیاسی دەپارێزێت.
ساڵی 1976، سەرۆک جێراڵد فۆرد یاسا و ڕێسای دەنگی ئەمەریکای واژوکرد کە تیایدا هاتووە:
دەنگی ئەمەریکا وەک سەرچاوەیەکی ڕاستگۆ و بڕواپـێکراوی هەواڵ کاردەکات. هەواڵەکانی دەنگی ئەمەریکا ڕاست و دوروست و بابەتیـیانە و گشتگیر دەبن.
دەنگی ئەمەریکا ڕەنگدانەوەی تەواوی ئەمەریکا دەبێت، نەک تەنیا بۆ بەشێکی کۆمەڵگەی ئەمەریکایی، بۆیە بە شێوەیەکی هاوسەنگ و گشتگیرانە هەڵوێست و تێڕوانینی دەزگا گرنگەکانی ئەمەریکا دەخاتە ڕوو.
دەنگی ئەمەریکا بە شێوەیەکی ڕوون و ئاشکرا و چالاکانە سیاسەتەکانی ئەمەریکا دەخاتە ڕوو، وە وتووێژی بەرپـرسانە و ڕاوبۆچوونی جیاواز لە بارەی ئەو سیاسەتانە پـێشکەش دەکات.
ساڵی 1994، کۆنگرێسی ئەمەریکا یاسای پەخشی نێودەوڵەتی پەسەندکرد. بەپـێی یاساکە دەبێت کاری ڕۆژنامەوانانی دەنگی ئەمەریکا جێی متمانە بن و ڕاست و دوروست و گشتگیر و هاوسەنگ بن و ڕەنگدانەوەی فرە کەلتوری و کۆمەڵایەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا بێت.
ساڵی 2016 کۆنگرێسی ئەمەریکا جارێکی دیکە لە یاسای بەرگری نیشتمانی جەختی کردەوە کە دەبێت ئەرکی کۆکردنەوەی هەواڵەکان و ئامادەکردنی ڕاپـۆرتەکان بە سەربەخۆیی و بابەتیـیانە بمێننەوە.
هەموو ڕۆژێک، ڕۆژنامەوانانی دەنگی ئەمەریکا ماندوونەناسانە کاردەکەن تاوەکو ببنە نمونەیەک بۆ ڕۆژنامەگەری ئازاد لە جیهاندا.
